مسئولیت اخلاقی رسانه‌ها در عصر هوش مصنوعی و هجمه اطلاعاتی
گفت‌وگوی اختصاصی فرهنگ اقتصاد با دکتر حامد حیدری
در گفت‌وگویی اختصاصی با پایگاه خبری–تحلیلی فرهنگ اقتصاد، دکتر حامد حیدری، استاد باسابقه و متخصص مدیریت منابع انسانی، با نگاهی ژرف به موضوع «مسئولیت اخلاقی در فضاسازی رسانه‌ای در عصر هوش مصنوعی و هجمه اطلاعاتی» پرداخت.
دکتر حیدری با بیش از ۲۳ سال تجربه اجرایی و ۱۸ سال سابقه تدریس و مشاوره عالی در حوزه‌های مدیریت و طراحی نظام‌های منابع انسانی و استراتژیک، رسانه را ابزاری قدرتمند برای شکل‌دهی به فرهنگ جامعه دانست و هشدار داد:
> «غفلت از اصول اخلاقی در رسانه، تهدیدی جدی و نگران‌کننده است.»
رسانه؛ موتور محرک تغییر فرهنگ
به باور دکتر حیدری، تغییر فرهنگ در گذشته فرآیندی طولانی و دشوار بود که عمدتاً با تحولات سیاسی و اجتماعی صورت می‌گرفت؛ اما امروز با ظهور رسانه‌های نوین و مفاهیمی همچون ژئوکالچر، این تغییرات با سرعتی شگفت‌انگیز رخ می‌دهند.
او توضیح داد که رسانه می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در بازتعریف ارزش‌ها، هنجارها و سبک زندگی ایفا کند؛ به همین دلیل توجه به جنبه‌های اخلاقی در تولید محتوا بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.
به گفته او، رسالت اصلی هر رسانه، تولید محتوایی متناسب با مخاطبان هدف است؛ در غیر این صورت رسانه از کارکرد بنیادین خود بازمی‌ماند.
تعارض میان اخلاق و منفعت در رسانه
این استاد دانشگاه رسانه را همچون هر دستاورد بشری دارای دو رویه مثبت و منفی دانست. او با یادآوری مزایای رسانه در تسهیل ارتباطات و تسریع تبادل اطلاعات، هشدار داد که خطر اصلی زمانی پدید می‌آید که اطلاعات به‌صورت غیرعقلانی و صرفاً برای جهت‌دهی خاص در اختیار مخاطبان قرار گیرد.
او برای روشن‌تر شدن این تعارض، صنعت داروسازی را مثال زد:
> «همان‌طور که یک شرکت داروسازی میان وظیفه اخلاقی در اعلام عوارض جانبی دارو و منافع اقتصادی خود گرفتار تعارض می‌شود، رسانه نیز در فضاسازی و روایت‌سازی، ناگزیر تحت تأثیر اهداف و استراتژی‌های خود قرار می‌گیرد.»
پیچیدگی قضاوت اخلاقی و ضرورت شفافیت
دکتر حیدری اخلاق را مفهومی پیچیده و بسترمحور دانست و با استناد به کتاب «اخلاق در عصر مهندسی ژنتیک» اثر مایکل سندل، به تفاوت نگاه جامعه در سناریوهای مختلف اشاره کرد:
استفاده از مهندسی ژنتیک برای داشتن فرزندی قهرمان: اخلاقی
استفاده از همان فناوری برای داشتن فرزندی نابینا: غیراخلاقی
این مثال نشان می‌دهد که قضاوت اخلاقی همواره ساده و یکسان نیست. به همین دلیل، او شفافیت را مسئولیت محوری رسانه‌ها – به‌ویژه رسانه‌های خصوصی – دانست و تأکید کرد:
> «اعتبار و منابع هر خبر باید به‌روشنی برای مخاطب آشکار شود.»
آگاهی؛ کلید توانمندی مخاطب در مواجهه با رسانه
در بخش پایانی این گفت‌وگو، دکتر حیدری بر نقش فعال مخاطبان تأکید کرد و گفت:
«ما باید نسبت به کارکردهای مؤثر رسانه آگاه باشیم و از سوءکارکردهای آن اجتناب کنیم.»
او پنج منبع اصلی برای شکل‌دهی شناخت و قضاوت مخاطبان در برابر اطلاعات رسانه‌ای را برشمرد:
۱. صاحب‌نظران: اطمینان از صلاحیت واقعی در حوزه تخصصی
۲. تجربه: ارزیابی کارآمدی تجربیات گذشته در شرایط جدید
۳. شعور متعارف: حفاظت از قضاوت عمومی در برابر انحراف رسانه‌ای
۴. سنت و روال‌های اجتماعی: بررسی کفایت آن‌ها برای مسائل امروز
۵. روش‌های علمی: ارائه داده‌های مستند با ذکر دقیق منابع معتبر
دکتر حیدری در پایان تأکید کرد:«رسانه‌ها باید اطلاعات خود را بر پایه منابع علمی معتبر منتشر کنند تا مخاطبان به‌جای تکیه صرف بر سنت و تجربه، به داده‌های صاحب‌نظران و روش‌های علمی اتکا کنند.
به اشتراک بگذارید:
لینک خبر: