در تکریم از ملتی که هر فتحی را میسر می سازد

فرهنگ اقتصاد _ متن یادداشت وزیر نفت به شرح ذیل است:

امروز، یک هفته از شروع ساختار جدید توزیع بنزین در کشور سپری شده است، طرحی که بدون هیچ نوع تنش و با کمال نظم و آرامش، در جغرافیای یک کشور بزرگ و پس از ۶ سال از آخرین تغییر قیمت اجرایی شد. هرچند تلاش سترگ و خستگی‌ناپذیر همکارانم در صنعت نفت برای سازماندهی فنی و عملیاتی این طرح، تحسین‌برانگیز و شایسته قدردانی است اما درخت مبارک این «تحول بی‌تنش» را مردم کاشتند، و ان‌شاالله مردم ایران هم، میوه مثمر آن را خواهند چید.

از دیدگاه من، به‌عنوان فرزند و خادم مردم در صنعت نفت، رمز ماندگاری این ملت بی‌نظیر در تاریخ پر فراز و فرود سرزمین‌مان همین بوده است، همراهی در هنگامه ضرورت و اتحاد در روز شدت. کشورمان ایران با وجود گسترده‌تر شدن حجم و دامنه تحریم‌ها و دشمنی‌ها، اما به لطف داشتن مردمی چنین آگاه، توانسته از پیچ‌های سرنوشت‌ساز به سلامت عبور کند و گذار همدلانه از مقطع فعلی با همراهی مردم، اثر سرنوشت‌سازی در نتیجه ی ایده‌های مدیریت ناترازی انرژی کشور خواهد داشت.

موضوع ناترازی سوخت یکی از پراهمیت‌ترین وجوه تهدید علیه امنیت انرژی کشور در سال‌های اخیر بوده است، رشد تقاضای مصرف در کشور بنا به دلایل بسیار، به گونه‌ای رقم خورده بود که اگر روند سابق ادامه می‌یافت کشور به‌زودی با مشکلات بزرگتری مواجه می‌شد.

در ماه‌های اخیر متوسط مصرف بنزین در کشور اعداد بی سابقه‌ای را ثبت کرده است، شرکت های ملی نفت ایران، ملی گاز و ملی صنایع پتروشیمی و ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی هر کدام در راستای وظایف عملیاتی خود در بخشی از زنجیره گسترده و پیچیده تولید، تأمین و توزیع بنزین مشارکت داشته و وظایف مختلفی را بر عهده دارند.

هموطن عزیز من تنها ارتباطش با این زنجیره بسیار پیچیده و گسترده، دقایقی حضور در جایگاه پمپ بنزین است اما پشت این دریافت خدمت چند دقیقه‌ای، هزاران کیلومتر خط لوله، ناوگان دریایی و اسکله ها و انبارهای واردات، ۱۰ پالایشگاه بزرگ، صدها دستگاه ناوگان و انبار سوخت و هزاران فرزند برومند ایران هستند که آرامش و راحتی همان چند دقیقه حضور هموطنش هنگام حضور در پمپ بنزین را امکان‌پذیر می‌کند.

طی سال‌های اخیر ایران از یک کشور صادرکننده بنزین به یک کشور واردکننده بنزین تبدیل شده است. از سویی دیگر احداث پالایشگاه‌های بزرگ با هدف تأمین تقاضای پرشتاب داخلی با منطق اقتصادی و ظرفیت‌های عملیاتی ناهمخوان و اینکه گمان کنیم کشور باید هر چندسال یک پالایشگاه بزرگ برای تأمین بنزین داخلی احداث کند نه دارای توجیه اقتصادی است و نه ظرفیت‌های عملیاتی و مالی اجازه آن را می‌دهد. بنابراین برای اصلاح ساختار مصرف بنزین، تحول گام‌به‌گام آن ضروری است.

از سوی دیگر و همزمان با تدوین طرح‌های بهینه‌سازی مصرف و تحول در ساختار توزیع بنزین، افزایش تولید داخلی از سوی پالایشگاه‌های درحال تولید، کیفی‌سازی فرآورده‌ها و نیز احداث پالایشگاه‌ها با ظرفیت‌های متوسط توسط بخش غیردولتی در دست انجام است که در ۱۵ ماه اخیر، وزارت نفت، تمامی ظرفیت‌های قانونی خود برای پیشبرد سریع طرح‌ها، مانع‌زدایی و نظارت بر حسن انجام این پروژه‌ها را به خدمت گرفته است و امیدواریم در آینده نزدیک همزمان با کاهش مصرف داخلی بر اثر سیاست‌های بهینه‌سازی و تحول نظام توزیع و با به مدار آمدن پالایشگاه های جدید، ایران مجددا به یک کشور صادرکننده فرآورده های نفتی تبدیل شود.

این تفکر که ایران شایسته واردات بنزین برای تأمین نیاز داخلی نیست، کشوری با این ظرفیت‌های عظیم دچار بدمصرفی شده و راه‌حل آن در بهسازی نظام سوخت کشور است فراتر از مسائل اقتصادی و مخاطرات تأمین بنزین از مسیر واردات، به یک منظومه فکری- فلسفی پراهمیت بازمی‌گردد که بارها در سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در مناسبت‌های متعدد و در دوره‌های مختلف، شرح و تذکر نسبت به آن را شاهد بوده‌ایم ازجمله چندین سال قبل که مصرف کشور در محدوده ۱۰۰میلیون لیتر بنزین در روز بود؛ ایشان خطاب به کارگزاران کشور هشدار دادند که «صرف بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین در روز، نمونه‌ دیگری از استفاده‌ی بد از ظرفیت‌ها و منابع داخلی است و وزارت نفت و دیگر مسئولان دولتی راه‌های کاهش مصرف بنزین را پیگیری کنند».

اقدام اخیر دولت چهاردهم در ایجاد یک تحول آرام و بدون تنش اجتماعی در تحول ساختار توزیع بنزین بدون شک گام مهمی در مسیر تحقق همان تفکری است که با آینده‌نگری، استفاده بد از ظرفیت‌های کشور را یک مخاطره مهم برای حکمرانی کلان اقتصادی و سیاسی ایران می‌دانند و مسئولان دولتی را مکلف به تدوین راه‌های کاهش مصرف کرده است.

افزون بر رهبری معظم انقلاب، در دوران خدمت دکتر پزشکیان به عنوان ریاست‌جمهوری نیز مسئله ناترازی انرژی و به ویژه بنزین و گاز، مرکز ثقل دغدغه‌های ایشان بوده و تقریباً در اغلب سخنرانی‌های عمومی و جلسات غیرعمومی، تذکر نسبت به بدمصرفی، درخواست مشارکت ملی و همکاری میان دستگاهی و پیگیری مجدانه ایشان از مسئولان برای بهبود وضعیت را شاهد هستیم.

در طرح جدید بنزین که منطبق بر قوانین موضوعه و با تصویب هیئت دولت اجرایی شده است، وزارت نفت صرفا مجری طرح بوده و در کارگروه‌های اجرایی طرح نیز در ابعاد عملیاتی حضور داشته است اما به‌عنوان یک عضو کابینه اطلاع دارم که دولت چهاردهم در روند تدارک و تدوین این طرح به تمامی وجوه تأثیرگذار آن و خاصه به میزان اثر آن بر معیشت مردم و اقشار مختلف صنفی و شغلی با وسواس توجه کرده است و طبیعتا یکی از دلایل پذیرش عمومی این طرح در نگاه مردم، آگاهی و اقناع از رفتار دولت در قبال اقشار تأثیرپذیر است.

در وزارت نفت معمولا مرسوم بوده است که تأسیسات و چاه‌ها و میدان‌های هیدروکربنی، سکوهای نفت و گاز، پالایشگاه‌ها و خطوط انتقال و… را در زمره دارایی‌های اصلی مشخص و در هر مناسبتی از آن‌ها سخن می‌گویند. من اما این یادداشت را صرفا به این دلیل نوشتم که بگویم در این دوره وزارت نفت، همه آن دارایی‌های عملیاتی جزو مایملک فرعی هستند، دارایی اصلی وزارت نفت مردم ایران است که این وزارتخانه اساسا از دل همین مردم برآمده، نماد و نشانه اراده مردم ایران برای کنترل ثروت ملی‌شان است. وزارت نفت پشتگرم به ملتی است که نفت را (و طبیعتا گاز و فرآورده های نفتی را) سرمایه ملی و بین‌نسلی خود می‌دانند.

مردمی که در شهرهای جنوبی یا گرمسیر، به وقت شدتِ سرما و تنگنای توزیع و انتقال گاز، هموطن خود در آذربایجان و کردستان و خراسان را فراموش نمی‌کند و با کاستن از دمای خانه خود، به خانه هموطنش گرما می‌بخشد. مردمی که با دولت برآمده از انتخاب خود برای تغییر در ساختار و قیمت عرضه بنزین در اوج همدلی همراهی می‌کند و مردمی که می‌دانند اگر طرحی برای تحول در ساختار توزیع، سهمیه‌ها یا قیمت فرآورده‌های نفتی تدوین می‌شود هدفی جز بهتر شدن کشور و رفع مشکلات در پشت آن نیست.

من از صمیم قلب رجاء واثق دارم با این مردم آگاه و متحد، با این ملت آینده‌نگر، عبور از اصل موضوع ناترازی انرژی امکان‌پذیر و رسیدن به روزگار ترازمندی انرژی قابل تحقق است. این ملت هر فتحی را میسر می‌سازد، ناترازی انرژی اگرچه مسئله‌ای چندبعدی و بزرگ است اما تجربه اخیر همکارانم در وزارت نفت برای تحول در نظام بنزین کشور، ثابت کرد که ناترازی هرچقدر هم سترگ باشد اما در برابر اراده ملتی که برای عبور از چالش ها عزم کرده است ناگزیر به تسلیم است.

محسن پاک‌نژاد
وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران