در قاب تاریخ: صنعت مس ایران از آغاز تا امروز
تولید اقتصادی از خاک کم عیار؛ نگاهی به ۲۷ سال فعالیت کارخانه لیچینگ سرچشمه
روش‌های هیدرومتالوژی نظیر لیچینگ و بیولیچینگ، در دهه‌های اخیر نقش پررنگی در صنعت تولید مس ایفا کرده‌اند. این روش‌ها، به‌دلیل مزایای زیست‌محیطی، صرفه اقتصادی، و امکان بهره‌برداری از ذخایر کم‌عیار، بیش از پیش مورد توجه کشورهای تولیدکننده مس قرار گرفته‌اند. طبق آمارهای جهانی، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از کل تولید مس جهان از طریق روش‌هایی مانند لیچینگ مس انجام می‌شود.
فرهنگ اقتصاد _ به نقل از پایگاه خبری مس‌پرس، شرکت ملی صنایع مس ایران در مجتمع مس سرچشمه پیش‌گام بهره‌برداری از این روش در استحصال و فراوری مس بوده است. کارخانه لیچینگ این مجتمع که در ۲۵ تیرماه ۱۳۷۶ به طور رسمی افتتاح و راه اندازی شد، اکنون در سال ۱۴۰۴ وارد بیست‌وهشتمین سال فعالیت خود شده و نقشی کلیدی در ارتقای بهره‌وری ذخایر معدنی کم عیار و تولید اقتصادی ایفا می‌کند.
به همین مناسبت، گفت‌وگویی با مهندس حمید نادری‌نسب، مدیر کارخانه لیچینگ و بیولیچینگ مجتمع مس سرچشمه، ترتیب داده‌ایم. این گفت‌وگو بازتابی از تلاش‌ها، دستاوردها و تحولات فنی این واحد در مسیر ارتقای راندمان تولید و تحقق خودکفایی در صنعت مس کشور است.
لطفاً درباره تاریخ تأسیس و هدف اصلی از راه‌اندازی کارخانه لیچینگ مجتمع مس سرچشمه توضیح بفرمایید.
کارخانه لیچینگ مجتمع مس سرچشمه در ۲۵ تیرماه ۱۳۷۶ با هدف استحصال مس از حدود ۲۷ میلیون تن کانسنگ اکسیدی معدن مس سرچشمه راه‌اندازی شد. ظرفیت اسمی سالانه این کارخانه، حدود ۱۴،۴۰۰ تن مس کاتدی تعریف شده بود. هم اکنون، این کارخانه با ۱۴۲ نفر در حال فعالیت است.
بیشترین میزان تولید ثبت‌شده در این کارخانه مربوط به چه سالی بوده و چه مقدار بوده است؟
بیشترین میزان تولید مس کاتدی در این کارخانه در سال ۱۳۸۲ به ثبت رسیده است؛ رقمی معادل ۱۲،۵۰۰ تن.
نقش و تأثیر این کارخانه را در بهبود عملکرد شرکت ملی صنایع مس ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با پایان یافتن ذخایر اکسیدی، کارخانه لیچینگ با بهره‌گیری از منابع سولفیدی کم‌عیار ثانویه و اولیه، در کاهش عیار خاک‌های ارسالی به دامپ‌های باطله و افزایش عیار خوراک کارخانه تغلیظ نقش مهمی ایفا کرده است. همچنین استفاده از بلیـد(Bleed) الکترولیت پالایشگاه و انحلال غبار دودکش کارخانه‌های ذوب، بخشی از خوراک این کارخانه را در سال‌های اخیر تشکیل می‌دهد. در حال حاضر، این واحد سالانه حدود ۶۵۰۰ تن مس کاتدی تولید می‌کند.
فرآیند هیدرومتالوژی در تولید مس به چه صورت انجام می‌شود و چه مزایایی دارد؟
در روش هیدرومتالوژی، مس از طریق انحلال در محلول‌های آبی و بازیابی در مراحل بعدی استخراج می‌شود. مزایای این روش شامل مصرف انرژی کمتر، آلودگی محیط‌زیستی پایین، امکان بهره‌برداری از کانسنگ‌های کم‌عیار و نرخ پایین‌تر خوردگی تجهیزات است.
چه اقدامات اصلاحی یا توسعه‌ای در سال‌های اخیر جهت افزایش ظرفیت و بهبود عملکرد صورت گرفته است؟
در سال ۱۳۹۰، کارخانه لیچینگ غبار با تکیه بر توان کارشناسان داخلی مجتمع به بهره‌برداری رسید و اکنون حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از تولید این بخش را شامل می‌شود. همچنین، پروژه پاشش سری هیپ‌های شرقی (ILS) در سال ۱۴۰۳ به بهره‌برداری رسید و باعث افزایش ۱۷ درصدی تولید نسبت به برنامه پیش‌بینی‌شده (معادل ۱۰۰۰ تن کاتد) شد.
در شرایط کنونی بازار، آیا تولید به روش لیچینگ اقتصادی است؟ تولید سال گذشته چقدر بوده است؟
با توجه به خوراک‌های دریافتی این امور از جمله خاک کم‌عیار که در صورت عدم دریافت این خاک به سمت دامپ‌های باطله منتقل می‌شد و همچنین غبار و الکترولیت دریافتی که نقش متعادل‌کننده فرایندهای کارخانه ذوب و پالایشگاه را دارد، تولید به روش لیچینگ کاملا اقتصادی می‌باشد. در سال ۱۴۰۳، تولید این بخش به ۶،۸۳۲ تن کاتد مس رسیده است.
این موضوع در مورد تولید به روش بیولیچینگ هم صدق می‌کند؟
اجرای این روش به مطالعات دقیق علمی، فنی و اقتصادی نیاز دارد. به‌ویژه باید به ماهیت کانسنگ کالکوپیریتی و زیرساخت‌های مورد نیاز مانند خردایش و آماده‌سازی کانسنگ توجه داشت.
به عنوان سوال پایانی راندمان بازیابی واحد استخراج با حلال در سال جاری چه تغییری داشته است؟
با تلاش مهندسان و کارگران، راندمان بازیابی واحد استخراج با حلال در سه ماهه نخست ۱۴۰۴ به ۸۹.۹ درصد رسیده است؛ این رقم نسبت به پیش‌بینی ۸۵ درصدی رشد ۵.۷ درصدی را نشان می‌دهد.
به اشتراک بگذارید:
لینک خبر: