زنجیره ارزش نفت و گاز از نگاه دکتر شهاب دادگرنژاد مدیرعامل و نایب رییس هیات مدیره شرکت حفاری و اکتشاف انرژی (PEDEX)

فرهنگ اقتصاد _ در عصر حاضر که جهان با تحولات پرشتاب اقتصادی، فناورانه و زیست‌محیطی روبه‌روست، صنعت حفاری نفت و گاز همچنان به‌عنوان نخستین و حیاتی‌ترین حلقه زنجیره ارزش هیدروکربنی، جایگاهی بی‌بدیل دارد. اگرچه تغییرات بنیادین در الگوهای مصرف انرژی و گرایش به منابع تجدیدپذیر در حال شکل‌گیری است، اما واقعیت آن است که حفاری، به‌عنوان سنگ‌بنای تأمین پایدار انرژی، نقشی کلیدی و راهبردی را در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند.

شرکت‌های فعال در این حوزه، امروز با منظومه‌ای از فرصت‌ها و تهدیدهای هم‌زمان مواجه‌اند؛ از یک‌سو فشارهای بین‌المللی برای کاهش انتشار کربن و از سوی دیگر نیاز فزاینده کشورهای در حال توسعه به انرژی‌های فسیلی، چشم‌اندازی پیچیده و نیازمند تصمیم‌گیری‌های استراتژیک را پدید آورده است.

در چنین فضایی دیگر اتکای صرف بر توانمندی‌های عملیاتی کفایت نمی‌کند. بازتعریف ساختارهای مالی پروژه‌ها، بازطراحی زنجیره تأمین و حرکت به‌سوی دیجیتالی‌سازی فرآیندها به ضرورتی انکارناپذیر بدل شده‌اند. شرکت‌های پیشرو آنانی هستند که ضمن حفظ کیفیت عملیاتی، بتوانند افق‌های مدیریتی و فناورانه خود را نیز بازآفرینی کنند.

تلفیق فناوری‌های نوینی همچون هوش مصنوعی، تحلیل پیشرفته داده‌های ژئوفیزیکی و اینترنت اشیاء صنعتی (IIoT) توانسته است دقت و اثربخشی در عملیات حفاری را به‌شکلی چشمگیر ارتقا بخشد؛ به نحوی که هزینه‌ها کاهش یافته، خطاهای انسانی محدود شده و تصمیم‌گیری‌ها بر پایه داده‌های بلادرنگ و تحلیلی صورت می‌گیرد.
همزمان نوسانات بازار جهانی و تأثیرات ناشی از سیاست‌گذاری‌های ژئوپلیتیکی، اهمیت مدیریت هوشمند ریسک را در پروژه‌های حفاری دوچندان کرده است. مدیرانی که با رویکرد کلان‌نگر، داده‌محور و آینده‌ساز به این صنعت می‌نگرند، خواهند توانست مسیر پایداری و بهره‌وری را در فضای پرچالش کنونی هموار سازند.

در این میان نیروی انسانی همچنان دارایی راهبردی شرکت‌ها محسوب می‌شود. با تحول نسل متخصصان و ورود فناوری‌های جدید، سرمایه‌گذاری در آموزش، توسعه و بازآموزی منابع انسانی عامل کلیدی در تضمین بقای رقابتی شرکت‌های حفاری خواهد بود.
بی‌تردید، صنعت حفاری در آستانه یک تحول بنیادین قرار دارد — تحولی که با تکیه بر مدیریت نوآورانه، فناوری هوشمند و تعهد به اصول توسعه پایدار آینده‌ای روشن‌تر برای صنعت انرژی ترسیم خواهد کرد. سازمان‌هایی در این مسیر موفق خواهند بود که نه‌تنها با تغییر همراه شوند، بلکه آن را به فرصتی برای رشد، رقابت‌پذیری و خلق ارزش افزوده تبدیل نمایند.