پایان قرن نفت؛ روشهای دستیابی به درآمد چهارهزار دلاری از فروش نفت

فرهنگ اقتصاد _  بزرگان جهان بر کاهش مصرف انرژی های فسیلی مصمم گردیده اند لذا برنامه ریزی های آتی بر توسعه استفاده از انرژی های تجدید پذیر تمرکز گردیده است. با توسعه خودروهای برقی و توسعه استفاده از انرژی های خورشیدی، بادی، آبی و سایر انرژی های تجدید پذیر، وابستگی ساکنین جهان به نفت به شدت کاهش خواهد یافت و تا ۲۰ سال آینده مصرف و تولید نفت حداقل ۵۰% کاهش می یابد. قیمت نفت نیز با کاهش تقاضا افول جدی را تجربه خواهد نمود و نهایتا از سال های حدود ۲۰۴۰ در محدوده زیر ۳۰ دلار در بشکه فراز و فرود خواهد داشت.
با توسعه دانش و فناوری نیروگاه های خورشیدی، قیمت تمام شده برق نیروگاه های خورشیدی نسبت به سایر روش ها رقابتی خواهد شد و بخش عمده برق مورد نیاز بسیاری از کشورها از طریق انرژی خورشید تامین خواهد گردید. دانش و فناوری سایر روش های تولید برق از انرژی های تجدید پذیر نیز ارتقاء خواهد یافت.
ذخایر نفت قابل برداشت و اقتصادی در آمریکا و اروپا رو به افول است و ۷ کشوری که حدود ۷۴درصد نفت جهان را وارد می کنند با تمام توان در حال سرمایه گذاری روی انرژی های نو خصوصا انرژی خورشیدی و تولید خودروهای برقی اقتصادی می باشند
میزان ذخایر نفت اعلام شده ایران حدود ۸۰۰ میلیارد بشکه می باشد چنانچه با استفاده از انواع روش های ازدیاد برداشت صرفا ۲۵درصد این سرمایه قابل برداشت باشد به مفهوم قابلیت برداشت ۲۰۰ میلیارد بشکه می باشد. چنانچه ۲۰۰ میلیارد بشکه را با قیمت بشکه ای ۸۰ دلار محاسبه نمائیم ارزش این سرمایه ملی ۱۶ هزار میلیارد دلار است و چنانچه متوسط قیمت نفت را ۲۵ دلار لحاظ نمائیم ارزش این سرمایه ملی ۵هزار میلیارد دلار خواهد بود. حال مهم این است که ما بتوانید بهر طریق ممکن بیشترین میزان ممکن را با قیمت نزدیک ۸۰ دلار بر بشکه بفروشیم و طی ۲۵ سال بیش از چهار هزار میلیارد دلار درآمد برای ملت و نسل های آینده خلق نمائیم تا اینکه بلعکس مجبور شویم عمده این سرمایه ملی را به قیمت ۲۵ یا حتی ۲۰ دلار بفروش رسانیم. در پیش بینی های بد بینانه متوسط قیمت نفت را تا ۲۵ سال آینده زیر ۲۰ دلار برآورد می نمایند.
ما باید به روش هایی که شرح داده می شود تولید نفتمان را به ۷ تا ۱۰ میلیون بشکه در روز برسانیم و با تمام توان نفت را در بالاترین قیمت های جهانی به فروش برسانیم تا در آینده مجبور به مفت فروشی این سرمایه گرانسنگ نشویم.
متاسفانه ایران بلعکس عربستان سعودی طی۵۰ سال گذشته، روی پروژه های افزایش ظرفیت توجه چندانی ننمود عربستان به ازای ۱۲ میلیون بشکه نفتی که برداشت می کند ۱۲ میلیون بشکه آب به میادین نفتی خود تزریق می کند این کشور روی سایر روش های افزایش ظرفیت نیز سرمایه گذاری نموده است. تنها راه دستیابی به تولید هفت میلیون بشکه در روز اجرای پروژه های افزایش ظرفیت متناسب با شرایط هر میدان از قبیل: تزریق آب، تزریق گاز، تزریق co2 تزریق نیتروژن، حفاری افقی و حفاری های هوشمند و سایر روش های ازدیاد برداشت می باشد.
کوچکترین کم کاری، اشتباه و عدم تصمیم گیری سریع در اجرایی نمودن امور ذکر شده، منجر به از دست دادن ده ها و صدها میلیارد دلار فرصت از دستان ملت ایران خواهد بود. نخبگان و دوست داران ایران و نظام نباید اجازه چنین خطای غیر قابل جبرتان و نابخشودنی را بدهند
برای دستیابی به هدف اجلاس پاریس، انتشار گازهای گلخانه ای جهانی باید تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۴۵ درصد کاهش یابد و تا اواسط قرن به صفر خالص برسد و هر گونه انتشار باقیمانده با حذف CO2 از جو جبران شود.
نظر به مراتب فوق ملت ایران زمان محدود حداکثر ۲۰ ساله برای فروش نفت با قیمت های بالا دارد و بعد از آن به مرور قیمت نفت به محدوه ۲۰ دلار خواهد رسید. چنانچه با این روال به تولید نفت ادامه دهیم طی ۲۰ سال آینده در مجموع ۱۶ میلیارد بشکه از ذخایر نفت را برداشت خواهیم نمود و حدود ۲۰۰ میلیارد بشکه نفت باقی مانده را می بایست در محدود قیمت ۲۰ دلاری به فروش رسانیم. اما جنانچه تولید نفت را به ۷ میلیون بشکه در روز برسانیم طی ۲۰ سال آتی ۵۱ میلیارد بشکه از ذخایر نفت را در قیمت های بالا به فروش خواهیم رساند و طی ۲۰ سال فرصتی که در اختیار داریم خواهیم توانست سالانه ۱۴۰ میلیارد دلار نفت صادر نمائیم.
برای دستیابی به تولید روزانه ۷ میلیون بشکه نفت و همچنین جلوگیری از افت شدید تولید گاز میدان پارس جنوبی که بزودی واقع خواهد شد؛ می بایست متناسب با شرایط هر میدان نفتی و گازی از روش های زیر استفاده نمائیم:

توسعه حفاری های افقی درون سنگ مخزن
تزریق آب به مخازن متناسب با شرایط مخزن
تزریق بخار به مخازن مد نظر
تزریق co2 با مخازن نفت انتخاب شده
تزریق نیتروژن به مخازن نفت مد نظر
افزایش تعمیر و تکمیل چاه های در حال بهره برداری

افزایش پروژه های حفاری و توسعه حفاری های افقی درون سنگ مخزن
در حال حاضر تقریباً در هیچ یک از میادین نفتی عربستان حفاری عمودی انجام نمی‌شود. عربستان در دهه ۱۹۹۰ از حفاری افقی برای توسعه و نگهداشت توان تولید میادین نفتی خود استفاده ‌کرد که اکنون این نوع حفاری هم کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و عمدتاً از روش ۵MRC استفاده می‌شود.در واقع، تفاوت چاه‌های عمودی و افقی با MRC های مشابه را می‌توان به تفاوت میان ماهی‌گیری با نخ، قلاب یا تور تشبیه کرد. با به‌کارگیری چاه‌های MRC که هشت شاخه هستند سطح تماس چاه و مخزن به ۱۰ تا ۱۲ کیلومتر می‌رسد. از مجموع ۱۲ میلیون بشکه، ۸ میلیون بشکه به میدان قوار و ۴ میلیون بشکه به میادین بری و آبقیق تزریق می‌شود. شرکت آرامکو با وجود گذشت ۴ دهه از شروع تزریق آب به مخازن نفتی، هنوز هم از این عملیات درس می‌گیرد.
هم اکنون تعداد کل چاه های نفت کشور تنها حدود دو هزار حلقه است، در حالی که در کشوری مانند آمریکا سالانه دو هزار و ۵۰۰ حلقه چاه حفر می شود. طی ده های گذشته بین ۲ تا ۴ هزار دکل حفاری در میادین نفت آمریکا فعالیت نموده اند. سالیانه بیش ۲۵۰۰ چاه نفت در آمریکا حفر می شود در حالی که تعداد کل چاه های حفاری شده در ایران طی یکصد سال گذشته حدود شش هزار حلقه بوده است
برای افزایش تولید از میادین نفت می بایست متناسب با شرایط هر مخزن و پروژه های ازدیاد برداشت در هر میدان نفتی نسبت به حفاری عمودی و افقی چاه های جدید خصوصا درون لایه نفتی اقدام نمائیم.

۲- تزریق آب به مخازن متناسب با شرایط مخزن
برخی از میادین نفت و گاز ایران آب دوست هستند لذا می بایست در استان های خوزستان و بوشهر و حاشیه خلیج فارس نیروگاه و  واحدهای بزرگ آب شیرین کن احداث و آب مورد نیاز میادین نفت و گازی که قابلیت تزریق آب در آنها وجود دارد از این طریق تامین گردد. در حاشیه دریا می توان نیروگاه بهمراه آبشیرین کن با راندمان کل ۸۰درصد احداث نمود. به این مفهوم که از انرژی حرارتی مازاد نیروگاه جهت شیرین سازی آب دریا استفاده و راندمان کل واحدهای نیروگاهی و آبشیرین کن به بالای ۸۰ درصد می رسد چنین نیروگاهی در کشور امارات متحده احداث و بهره برداری گردیده است. در این واحد می توان نیتروژن مورد نیاز جهت تزریق به میادین را با احداث واحد جدا سازی هوا تامین نمود و از طریق خط لوله به میادین نفتی که در فاصله حدود صد کیلومتری قرار دارند منتقل نمود. اکسیژن و آرگون تولیدی این واحد را نیز می توان به مصرف کنندگان داخلی و صادرات اختصاص داد. ( حدود ۷۸% هوا یا جو زمین  نیتروژن و ۲۰% اکسیژن است) به این ترتیب آب و نیتروژن مورد نیاز برای تزریق به میادین نفتی تامین می گردد.
کشور عربستان از اواسط دهه ۱۹۵۰ جهت حفظ فشار میادین تولیدی، شروع به تزریق گاز همراه نفت کرد. اولین واحد تزریق گاز در سال ۱۹۵۴ در میدان آبقیق و دومین واحد در سال ۱۹۵۹ در میدان عین‌دار احداث شد. پس از چندی به دلیل اینکه تزریق گاز نتوانست به طور کامل از افت فشار مخازن جلوگیری کند، به تزریق آب روی آوردند این کشور از حدود ۷۰ سال پیش پروژه های تزریق آب به میادین نفتی را آغاز نموده و روزانه ۱۲ میلیون بشکه آب به میادین نفت خود تزریق می نماید که ۷ میلیون بشکه آن از تصفیه آب دریا، ۳ میلیون بشکه از واحدهای جداسازی نفت و گاز و ۳ میلیون بشکه نیز از سفره‌های آب زیرزمینی تأمین می‌شود

۳- تزریق بخار به مخازن مد نظر
تزریق بخار یکی از روش‌هایی است که به‌طور گسترده برای استخراج نفت‌های سنگین به کار می‌رود. تزریق بخار به کرات در آلبرتای کانادا و ونزوئلا و کالیفرنیای آمریکا صورت پذیرفته‌است. در این روش یعنی steam flooding یک سری از چاه‌ها، تزریقی بوده و بقیه تولیدی هستند. تزریق بخار به این صورت طی دو مکانیزم به بهبود برداشت نفت کمک می‌کند: ۱- با گرم کردن نفت و کاستن گرانروی آن. ۲ – هل دادن نفت به سمت چاه‌های تولیدی زمانیکه گرمای خود را به نفت انتقال داده و میعان می‌کند و مثل مکانیزم سیلاب زنی عمل می‌کند. این روش قادر است بیش از۵۰٪ نفت درجا را تولید کند.
تزریق تناوبی
در این روش که توسط کمپانی شِل کشف شد؛ چاه تولید و تزریق یکی است و مکانیزم آن به این صورت است که بخار از طریق چاه به مخزن تریق شده و پس از تزریق حجم مشخصی، چاه بسته شده و مرحله خیساندن یا گرمایش آغاز می‌شود و طی این مدت بخار گرمای خود را به نفت داده، آن را گرم کرده و خود سرد می‌شود. سپس چاه باز شده و تولید از همان چاه شروع می‌شود. این روش قادر است ۲۰ ٪ نفت درجا را تولید کند.
ریزش ثقلی به کمک بخار
یکی از روش‌های ازدیاد برداشت برای تولید نفت خام‌های سنگین می‌باشد. در این روش دو چاه افقی در مخزن حفر شده که یکی، ۴ تا ۶ متر بالاتر بوده و حکم چاه تزریقی را دارد و چاهی که در پایین قرار گرفته، تولیدی است. مکانیزم این روش به این صورت است که بخار با فشار کم به‌طور پیوسته از طریق چاه بالایی به مخزن تزریق می‌شود و پس از گرمایش نفت و بیتومن با عث ریزش نفت به چاه تولیدی می‌شود. اساس این روش تشکیل اتاق بخار یا steam chamber است که به صورت عمودی و افقی رشد و گسترش می‌یابد. این روش در مخازن مناسب می‌تواند ۷۰ تا ۸۰٪ نفت درجا را تولید کند.
برای افزایش تولید نفت خصوصا در میادین نفت سنگین می بایست استفاده از این روش به جد مورد پیگیری قرار گیرد.

۴- تزریق co2 به مخازن نفت انتخاب شده

بر اساس اطلاعات دریافتی ازدیاد برداشت نفت از طریق تزریق CO2، تکنولوژی جدید اما کاملاً شناخته شده ای است که در ایالات متحده آمریکا به طور گسترده ای استفاده می شود .شبکه ای با بیش از ۳۵۰۰ کیلومتر لوله های حاوی CO2 با فشار در حدود ۲۰۰ بار، حجم عظیمی از گاز کربنیک بالغ بر ۴۵ میلیون متر مکعب در روز را انتقال می دهد و با تزریق آن به چاه های نفت بیش از ۱۷۰۰۰۰بشکه نفت در روز تولید  میشود.در ایالتSaskatchewan  کانادا شرکت برای تزریق سالیانه ۱۸ میلیون تن CO2 با برداشت کلی حدود ۱۳۰ میلیون بشکه نفت فعالیت می کند که باعث افزایش طول عمر چاه نفت در حدود ۲۵ سال می گردد.
نزدیک به ۵ درصد نفت آمریکا (۲۳۷ هزار بشکه در روز) با استفاده از فناوری بازیافت نفت با روش تزریق گاز دی‌اکسید کربن تولید می‌شود.
به گزارش پایگاه اینترنتی وزارت انرژی آمریکا، درصورت وجود مشوق‌های مناسب، تحقیقات و توسعه و در دسترس بودن مقادیر لازم گاز دی‌اکسید کربن، کاربرد این شیوه در مورد میدان‌های موجود، این ظرفیت را دارد که تولید نفت از طریق تزریق دی‌اکسید کربن را تا سال ۲۰۱۲ به ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد. این شیوه همچنین می‌تواند تولید نفت را تا سال ۲۰۲۰ به ۲ میلیون بشکه در روز برساند. فناوری تزریق گاز دی‌اکسید کربن (گازکربنیک) فرآیندی است که کاربرد آن برای بهبود بازیافت میدان‌های نفتی، سریع‌ترین رشد را دارد. وزارت انرژی آمریکا برآرد کرده است که فناوری پیشرفته بازیافت میدان با گاز دی‌اکسید کربن می‌تواند ۸.۹ میلیارد بشکه به ذخایر نفتی قابل بازیافت آمریکا اضافه کند. هم‌اکنون ذخایر اثبات شده نفت آمریکا ۲۱ میلیارد و ۹۰۰ میلیون بشکه است.

طبق اطلاعات محققان دانشگاه سهند تبریز در دومین سمینار ازدیاد برداشت، از دهه ۱۹۵۰ گازهایی مانند co2 و N2 با هدف افزایش تولید به چاه های نفتی جهان تزریق می شوند، اما به نظر می رسد در کشور ما با وجود مشکلات افت فشار، به پروژه های تزریق دی اکسید کربن کم توجهی می شود.
در حال حاضر در آمریکا از سه روش تزریق بخار، تزریق co2، تزریق شیمیایی،و تزریق گاز برای ازدیاد برداشت (EOR) استفاده می شود.
روش تزریق گاز شامل تزریق گاز طبیعی، گاز نیتروژن و co2 است و بر اساس گزارش نشریه نفت و گاز تا پایان سال ۲۰۱۰ ، تعداد ۱۱۴ پروژه تزریق co2 با ظرفیت ۲ میلیارد فوت مکعب و ازدیاد برداشت روزانه ۲۸۰ هزار بشکه نفت خام، عملیاتی شده اند.
در یکی از آخرین پروژه های این حوزه، دی اکسید کربن تولیدی در یک کارخانه در شمال داکوتا از طریق خط لوله به طول ۳۳۰ کیلومتر به یک مخزن نفتی در کانادا انتقال یافته است و انتظار می رود طی ۲۵ سال آینده، سبب ازدیاد برداشت به میزان ۱۳۰ میلیون بشکه از این مخزن شود.

www.shana.ir/news/258767/

هم اکنون دربیش از۱۵۰مخزن درسرتاسردنیاازروش تزریق co2درمخازن استفاده میکنند.به عنوان نمونه می توان به پروژ های بسیارموفق ازدیاد برداشت ازمیدان نفتی WEYBURNکاناداوهمچنین دربزرگترین میدان گازی دریای شمال توسط شرکت استات اویل باروش تزریق گازco2اشاره کرد. ناگفته نماندکه فشارمخزن یکی ازشاخص های تعیین کننده دراین موضوع است  به خصوص که هم اکنون بیشترفشارمخازن کشوراز۲هزارpsiبالاتراست بنابراین براساس نظرکارشناسان صنعت نفت (ازلحاظ بعدفشارمخزن)هم اکنون قریب۹۰درصدمخازن کشورآمادگی تزریق گازدی اکسیدکربن رادارند.ضمن اینکه لایه های نفتی موجوددرپارس جنوبی ومخازن فهلیان وسروک وسروش ونوروزازنظرتزریق co2ظرفیت خیلی خوبی دارندومی توان درمرحله بعدازمخازن نفت وگازتخلیه شده ومخازن درحال تولید(بمنظورازدیادبرداشت)وآبرانهای مخازن وگنبدهای نمکی بعنوان گزینه های تزریق گازco2بهره برد به خصوص که بااستفاده ازروش دودکش . زباله سوزی وکربن زدایی ازاتان به عنوان سه منبع اصلی تولیدکننده گازدی اکسیدکربن درپارس جنوبی اشاره کرد. براساس مطالعات وپژوهش های که شرکت ملی نفت ایران برروی  تزریق دی اکسید کربن در مخازن نفت وگازبا هدف ازدیاد برداشت صورت داده مشخص شده که این موضوع دربیش از۹۰درصدمخازن کشوراجراشدنی است به همین خاطر طبق قراردادی که میان پژوهشکده ازدیاد برداشت نفت و شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب منعقد شد. این روش برای نخستین بار درمیدان نفتی رامین اهواز به صورت پایلوت انجام شد به گونه ای که  دی اکسید کربن مورد نیاز از نیروگاه رامین اهواز دریافت وپس ازتصفیه و خالص سازی مجددا به میدان نفتی رامین تزریق می شود براساس گزارشات تاثیراین روش به گونه ای بوده که با تزریق co2  به میادین ضریب بازیافت بین ۱۶ تا ۸۰ درصد افزایش می یابد.
https://www.sarafrazannews.ir/fa/Main/Detail/2043/
طبق بررسی‌های صورت گرفته در میان گازهای تزریقی غیرهیدروکربنی، گاز CO2 مناسب‌ترین گاز جهت تزریق به میادین آمریکا بوده و روز به روز تعداد پروژه‌های تزریق گاز CO2 در این کشور در حال افزایش است
روش تزریق گاز شامل تزریق گاز طبیعی، گاز نیتروژن و co2 است و بر اساس گزارش نشریه نفت و گاز تا پایان سال ۲۰۱۰ ، تعداد ۱۱۴ پروژه تزریق co2 با ظرفیت ۲ میلیارد فوت مکعب و ازدیاد برداشت روزانه ۲۸۰ هزار بشکه نفت خام، عملیاتی شده اند.
روش ازدیاد برداشت از طریق تزریق CO2، یک تکنولوژی کاملاً شناخته‌شده میباشد و استفاده از این روش دارای توجیه اقتصادی بوده و در ایالات متحده امریکا نیز در سطح وسیعی مورد استفاده قرار گرفته است. در حال حاضر، ۷۴ پروژه ازدیاد برداشت از چاههای نفت این کشور با استفاده از تزریق CO2 دنبال میشود. گاز دی‌اکسید‌کربن CO2، هم به‌صورت مختلط با نفت و هم به صورت غیر‌مختلط، می‌تواند بر فشار مخزن تاثیر مطلوب بگذارد.
در حالت مختلط، CO2سبب ایجاد حالت تورم در نفت میگردد و باعث میشود که گرانروی نفت خام کاهش یابد. کاهش گرانروی، باعث حرکت آسانتر نفت به طرف چاههای تولیدی میگردد. هم‌چنین CO2 به صورت غیر‌مختلط نیز باعث افزایش فشار مخزن میگردد. ترکیب این عوامل سبب میشود که میزان استحصال نفت افزایش یابد. میزان افزایش بازده در این روش حداقل ۲۵ درصد می‌باشد، اما نتیجه حقیقی بسیار قابل ملاحظهتر است، زیرا با تزریق CO2 به مخازن نفت، یکی از مهمترین آلایندههای محیط‌زیست، کاهش مییابد.
دی‌اکسید‌کربن مورد نظر برای تزریق را میتوان از طریق واحدهای NGL و واحدهای بازیافت اتانC2Recovery، نیروگاه هاو کارخانههای کود‌شیمیایی و سایر مجتع هاس پتروشیمی و صنعتی بزرگ تامین نمود. در آینده، یکی از روشها برای کاهش آلایندههایی نظیر CO2، تزریق آن به مخازن نفت میباشد. به همین منظور دولت فدرال آمریکا، این روش را جزء برنامههای استراتژیک برای صیانت و افزایش تولید ذخایر نفتی خود قرار داده است. اغلب پروژههای ازدیاد برداشت از طریق دی‌اکسید‌کربن، در غرب ایالت تگزاس‌مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته در نواحی دیگری مانند کانزاس و کالیفرنیا نیز از CO2 استفاده میشود؛ به‌طوری‌که، در حدود ۵۵ درصد از نفت تولید شده در کالیفرنیا با استفاده از روش تزریق CO2 به دست میآید. هم‌چنین بررسیهای فنی نشان داده است که استفاده از روش تزریق CO2 در کالیفرنیا محصول بیشتری نسبت به سایر روشها ارائه میدهد. https://itan.ir/6190
نظر به مراتب فوق پیشنهاد می شود کمبود گاز مورد نیاز خطوط تزریق گاز به میادین نفتی جنوب از جمله میدان آغاجاری از طریق ترکیب co2 و نیتروژن موجود در دودکش واحدهای نیروگاهی و صنعتی منطقه تامین گردد. و با توجه به مطالعاتی که طی سی سال گذشته در این خصوص انجام شده، بدون فوت وقت در این خصوص اقدام شود

۵- تزریق نیتروژن به مخازن نفت مد نظر
تزریق نیتروژن با اهدافی مانند جابه‌جایی غیر امتزاجی، جابه‌جایی امتزاجی، تزریق با هدف تثبیت فشار و یا فشارافزایی، بالا بردن راندمان جابه‌جایی ثقلی به همراه تزریق CO2، در برداشت ثالثیه (برداشت نفت ته مانده بعد از تزریق آب)، برای بازگردانی گاز در مخازن گاز قطران و تزریق از نوع WAGدر مخازن نفتی و گازی قابل انجام است.
گاز دی‌اکسید کربن (CO2) جهت تزریق گاز از نوع امتزاجی و گاه غیرامتزاجی کاربرد دارد، اما (N2) جهت تزریق گاز از نوع امتزاجی (با شرایط محدود) و غیر امتزاجی در مخازن شکافدار و بدون شکاف، جهت تثببیت فشار مخزن، در بازیافت ثالثیه بعد از تزریق آب جهت تولید نفت باقی‌مانده، تزریق به صورت WAG و هم‌چنین در مخازن گاز میعانی جهت جلوگیری از تشکیل مایعات گازی در شرایط مخزن و یا بالا بردن تحرک‌پذیری مایعات گازی تشکیل شده کاربرد دارد.
امروزه در مخازن متعددی در آمریکا و کانادا تزریق گاز ازت به طور خالص و یا همراه گاز CO2 حاصل از سوخت به صورت امتزاجی و غیرامتزاجی انجام می‌گیرد.
ازت لازم برای پروژه‌های تزریق در این کشورها بیشتر از طریق جداسازی ازت از هوا (Cryogenic Air Separation) تامین می‌شود.
تزریق گاز ازت باری ازدیاد برداشت از مخازن نفت در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. اولین پروژه تزریق گاز نیتروژن درمخزنField Fordoche ایالت لوئیزیانای آمریکا در سال ۱۹۷۷ میلادی شروع گردید. در این مخزن قبل از تزریق گاز ازت, گاز متان تزریق می شد اما به علت عدم دسترسی به مقدار قابل نیاز متان و گران بودن آن, ازت جایگزین متان شد. یک نمونه مشخص از تزریق گاز ازت به مخازن در میدان نفتی اتریش در ۵۰ کیلومتری شمال شهر وین است که در سال ۱۹۹۴ به صورت scale full حدود ۴۵۰ هزار متر مکعب در ماه نیتروژن تزریق شد.در میدان اتریش نوع ازدیاد برداشت جا به جایی عمودی نفت باقی مانده و و زیاد کردن ریزش ثقلی ازدیاد برداشت ثالثیه بعد از تزریق به پایین مخزن آب بوده و ۲ درصد ازدیاد برداشت داشته و بیش از ۴ دلار به منظور عملیات تزریق ازت برای هر بشکه نفت هزینه شده است.
در مخازن گاز میعانی با درصد مایعات گازی بالا تزریق گاز ازت جهت تثبیت فشار و عدم کاهش آن به زیر فشار نقطه شبنم از تشکیل مایعات گازی در شرایط مخزن و به تله افتادن آنها جلوگیری کرده و بسیار موثر است.
با توجه به وجود چند مخزن بزرگ گاز ازت با درصد بالا همچون مخزن گازی کبیرکوه (دهرم با حجم گاز درجای ۲۱ تریلیون فوت مکعب (TCF)، مخزن میلاتون (سورمه با حجم گاز درجای بیش از ۲۴ تی سی اف)، مخزن سمند (دالان بالایی با حجم گاز درجای بیش از ۷۵ تی.سی. اف)، با در نظر گرفتن این گاز به عنوان جانشین مناسب برای گاز طبیعی بعد از انجام آزمایش‌های لازم منطقی به نظر می‌رسد.
آزمایش‌های لازم شامل اندازه‌گیری حداقل فشار امتزاج (MMP) و تعیین درصد برداشت در نمونه سنگ واقعی مخزن در شرایط فشار و درجه حرارت مخزن با نمونه سیال واقعی مخزن با اعمال مکانیزم‌های مختلف و مقایسه آنها، انجام آزمایش‌های سرچاهی، مطالعات اقتصادی و انجام پروژه‌های نمونه صنعتی (Pilot) است.
سه مخزن بزرگ نیتروژن خدا دادی ایران عبارتند از:
* مخزن گازی کبیرکوه (دهرم با حجم گاز درجای ۲۱ تریلیون فوت مکعب (TCF)
*مخزن میلاتون (سورمه با حجم گاز درجای بیش از ۲۴ تی سی اف)
*مخزن سمند (دالان بالایی با حجم گاز درجای بیش از ۷۵ تی.سی. اف)
پیشنهای می شود پروژه تزریق گاز این سه مخزن به میادین نفتی هر چه سریعتر مورد پیگیری جدی قرار گیرد.
۷- افزایش تعمیر و تکمیل چاه های در حال بهره برداری
با انجام به موقع و دقیق عملیات تعمیر و تکمیل چاه های نفت می توان میزان روند افت تولید چاه های نفت را کاهش و در نتیجه در مجموع نفت بیشتری از چاه ها برداشت نمود.
پس از عملیات حفاری یک چاه, یکی از مهمترین دغدغه های تیم مهندسی نفت, عملیات تکمیل چاه می باشد. ازجمله خدمات حفاری عبارتند از: سیمان‌کاری، اسیدکاری گسترده و ویژه، تزریق‌پذیری، لوله مغزی سیار، آزمایش چاه با ساق مته و حفاری با هوا و به روش فروتعادلی، لوله‌گذاری چاه، نصب آویزه و آزمایش بهره‌دهی چاه می باشد.
ما می بایست از طریق اقدامات ذکر شده تولید نفت را به بیش از ۷ میلیون بشکه در روز برسانیم. مشکل تحریم فروش نفت می بایست بهر طریق حل شود تا بتوانیم نفتمان را در شرایط قیمت های بالا بفروشیم وگرنه قطعا مجبور خواهیم شد نفت را با قیمت بسیار نازل و محدوده حدود۲۰ دلار بر بشکه بفروشیم که عدم النفع آن برای ملت و نسل های آینده هزاران میلیارد دلار خواهد بود. ما نباید اجازه دهیم چنین ظلم دردناکی بر ملت ایران تحمل شود. عربستان سالانه بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی دارد عراق سالانه حدود صد میلیارد دلار نفت صادر می کند که بخشی از آن را از میادین مشترک با ایران برداشت می کند و ملت ایران برای اجرای پروژه های زیر بنایی و تامین نیاز های خود حتی نمی تواند یک سوم آن کشورها از منابع نفتی خود استفاده نماید. ما باید با درایت و مبنا قراردادن منافع ملی مشکلات تحریم را برای همیشه حل کنیم خط قرمز دولت ها می بایست منافع ملی باشد هر آنچه به استقلال و آزادی و منافع ملی آسیب وارد می کند می بایست برای آن چاره اندیشی شود.ادامه وضعیت کنونی، حفظ نظام که آن را بالاتر از سایر امور می دانیم با خطرات بسیار جدی مواجه می کند. اگر حفظ نظام در گرو تعامل با قدرتهای جهانی است باید با جدیت در این مسیر گام برداریم. اگر اقتصاد بسته دولتی به نظام آسیب وارد می نماید می بایست همانند چین اقتصاد دولتی را کنار بگذاریم و با بازکردن درهای اقتصاد بروی سرمایه گذاران داخلی و خارجی، ایران را از اقتصاد دولتی که ویرانگر بسیاری از شاخص ها توسعه است نجات بخشیم.
نویسنده: سیدحسین میرافضلی