خسارت تحریم ها بر اقتصاد ایران

فرهنگ اقتصاد _  بدون تردید در سالهای گذشته یکی از پرمناقشه‌ترین بحث‌ها میان آحاد جامعه، تاثیر تحریم ها بر اقتصاد ایران بوده است. در این نوشتار سعی شده است جدیدترین برآوردِ آثار زیان بار و خسارت تحریم ها بر اقتصاد ایران تشریح گردد.

رضا زمانی استادیار دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگر میهمان دانشگاه فیلیپس ماربورگ آلمان در مقاله ای تحت عنوان ؛ *آیا هزینه های تریلیون دلاری تحریم برای توسعه اقتصادی ایران مهم است؟* به بررسی هزینه های تحمیل شده بر اقتصادِ ایران در ادوار مختلف ریاست جمهوری اوباما، ترامپ و بایدن در بازه زمانی( ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲) پرداخته است.
سوالات کلیدی این پژوهش به شرح ذیل خلاصه می گردد:

۱- کل هزینه های تحمیل شده بر اقتصاد ایران از محل تحریم ها چه میزان می باشد؟‌( سرانه هزینه های تحریم چقدر می باشد؟)

۲- هزینه‌های جنگ ۸ ساله ایران – عراق بیشتر است یا هزینه تحریم‌ها؟

۳- هزینه‌های تحمیلی از محل تحریم ها به تفکیک ادوار ریاست جمهوری اوباما، ترامپ و بایدن چقدر می باشد؟

۴- هزینه تحریم‌ها در سناریوهای جایگزین چقدر می باشد؟
۵- آیا تحریم‌ها ساختار تولید را در اقتصاد ایران تغییر داده است؟

۶-چند درصد از عقب ماندگی اقتصاد ایران نسبت به کشورهای ترکیه، عربستان سعودی و امارات بوسیله تحریم ها توضیح داده می شود؟

در این مقاله با استفاده از “*روش های اقتصادسنجی و تحلیل کنترل مصنوعی*” در سه سناریوی ذیل هزینه های تحریم بر اقتصاد ایران از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ محاسبه شده است.

۱- تدوام روند اقتصاد ایران به حالت طبیعی و بدون تحریم
۲- روند رشد اقتصاد ایران مشابه کشورهای با درآمد متوسط
۳- روند رشد اقتصاد ایران مطابق کشورهای قید شده در سند چشم انداز( عربستان، ترکیه)

هزینه های تحریم در سه دوره ریاست جمهوری آمریکا به شرح ذیل برآورد شده است؛
اوباما : ۵۰۵ میلیارد دلار
ترامپ: ۴۵۳ میلیارد دلار
بایدن: ۲۵۲ میلیارد دلار.
مجموعا: ۱۲۱۰ میلیارد دلار! (تقریبا سالی ۱۰۰ میلیارد دلار).

همچنین هزینه های تحمیلی به تفکیک بخش های اقتصادی به شرح ذیل می باشد.
۱-خدمات : ۶۰۲ میلیارد دلار
۲-صنعت : ۴۵۲ میلیارد دلار
۳- کشاورزی: ۱۵۰ میلیارد دلار

نکته دیگه اینکه مجموع هزینه های جنگ و انقلاب ظرف مدت ۱۲ سال (از ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۸)
۱۵۴۴ میلیارد دلار( به دلار ثابت سال ۲۰۱۰) برآورد شده است.
سال های جنگ: ۱۱۷۴ میلیارد دلار
سال های انقلاب: ۳۷۰ میلیارد دلار.‌

مطابق نتایج این تحقیق، هزینه های تحریم از هزینه های جنگ بیشتر بوده است.
همچنین در دوره ریاست جمهوری اوباما، ترامپ و بایدن، درآمد سرانه، به ترتیب ۱۰۵۰، ۱۳۱۶ و ۱۴۲۸ دلار، افت کرده است.
به طور میانگین، تحریم‌ها باعث از دست رفتن ۲۳ درصد از ظرفیت اقتصادی ایران شده‌ است.

مقایسه رشد اقتصادی ایران با کشورهای ترکیه، عربستان سعودی، و امارات نشان می‌دهد که تحریم‌ها عامل اصلی عقب‌ماندگی اقتصادی ایران نسبت به این کشورها بوده است.