“تکریم و حمایت از هنرمندان عاشیقی، پشتیبانی از هنر روح نواز و مردمی عاشیقی است”

عاشیق ها میراث دار گنجینه عظیمی از ادبیات وفرهنگ فولکوریک ، هنر موسیقایی گذشتگان خود هستند.
عاشیقی تجلیگاهی است که از این هنر فاخر وارزشمند از فرهنگ وادبیات بومی خود را در اشکال مختلف هنرموسیقی ازقبیل: نوازندگی استادانه ساز،سرایندگی شعر وهنرخوانندگی نمایان می سازد.
در گذشته حضور عاشیق ها در مراسم عروسی، جشن های آئینی و نظایر آن بسیار چشمگیر بود، متأسفانه امروزه این جایگاه هنر عاشیقی کم رنگ شده و فقط به مناطق روستایی و حومه شهر محدود شده است.

هنر موسیقی عاشیقی کهن ترین و اصیل ترین هنر منطقه آذربایجان وسایرمناطق ترک نشین ایران است.

هنر عاشیقی کامل‌ترین هنر مردمی است که درکشورهای دیگر نظیر ترکیه، جمهوری آذربایجان، قرقیزستان، ترکمنستان، ارمنستان( واژه “عاشیق” در ارمنی “عاشوق” تلفظ می شود)قزاقستان، گرجستان و ایران به شمار می‌رود.
عاشیق هنرمندی است که از آمیزش فرهنگ ملی و بومی با احساسات پاک درونی اش، هنری ناب ازمضامین عالی انسانی را باترنم های زیبای موسیقی به منصه ظهور می رساند.
درتوصیف سایر توانمندی‌ها ی عاشیق ها چنین می توان گفت: که آنها ترانه سرایانی هستند که در شاخه های دیگر هنری ازجمله شاعری، آهنگسازی، نوازندگی، آوازخوانی، خلق موسیقایی فرهنگ بومی و نقّالی وحتی رقص تبحردارند که نهایت در واقع هنر عاشیقی حرفه اصلی آنان است.

سازهای همراه کننده عاشیقی

یکی از سازهای همراه کننده عاشیق‌ها ساز “قاوال” است.
قاوال که همان دایره ی آذربایجانی است، در موسیقی آذربایجان کاربرد وسیعی دارد ؛ زیرا هم در موسیقی کلاسیک آذربایجان، که معادل موسیقی دستگاهی ایران است و در آذری به موقام موسیقی-سی مشهور، نواخته می شود و هم در موسیقی عاشقی (در آذری به عاشقلار موسیقی-سی مشهور است) و هم در موسیقی های شاد ویژه ی عروسی ها (طویلار)می باشد.

در موسیقی کلاسیک آذربایجان، قاوال توسط خواننده نواخته می شود و در گروه های سنتی آذربایجان یک خواننده توسط “تار” و “کامان” (کمانچه ی آذری) همراهی می شود.
در موسیقی عاشیقی، عاشق که قاعدتاً هم باید خواننده باشد، هم نوازنده ی ساز (قوپوز) و هم شاعر، معمولاً توسط یک قاوالچی (نوازنده ی قاوال) و بالابان (سازی بادی که چون برای نواختن آن لای دو لب قرار می گیرد “بالبان” – به آذری بالابان – نامیده می شود) همراهی می گردد.
در عروسی ها قاوال همراهی کننده ی “گارمان” (سازی بادی شبیه به آکاردئون) یا تار یا “کامان” یا ترکیبی از این سازها است.
البته “ناقارا” هم به تازگی ترویج یافته است.
برخی از آذری ها به قاوال، دف هم می گویند.
“قاوال ” سازی همراهی کننده بشمار می آید؛ در چند دهه ی اخیر پیشرفت خوبی داشته است و یکی از قویترین نوازندگان آن، لطیف طهماسبی زاده است که گرچه در بین ایرانی های غیر آذری شناخته شده نیست ولیکن از تکنوازان بسیار خوب قاوال است.

مهجور ماندن هنر عاشیقی وسازهای همراه کننده:
از عمده‌ترین دلایل مهجوری هنرعاشیقی وهمچنین ساز های همراه کننده چون قاوال ویا بالابان این است که این هنر اصیل درامر آموزش و انتقال به نسل جدید دستخوش تغییر و تحولات دوره یی وزمانی وهمچنین سلایق وعلایق مخاطبان گردیده است بدین گونه که با از بین رفتن شیوه استاد-شاگردی در آموزش این هنر، عدم حمایت های لازم از طرف متولیان ، مشکلات معیشتی و صنفی و کم توجهی به حفظ و اشاعه این هنر از طرف سازمان های متولی؛ از مشکلات عمده پیش روی این هنرمردمی وهنرمندانش است.

پایگاه خبری-تحلیلی فرهنگ اقتصاد بنابر رسالت اطلاع رسانی و فرهنگی خود در زمینه معرفی هنرمندان پیشکسوت عرصه فرهنگ وهنر(حوزه موسیقی اصیل ایرانی )بالاخص هنرمندان مهجور ومغفول هنر عاشیقی با یکی از این هنرمندان به گفتگو نشستیم وازآنها درمورد انگیزه ، ذوق وشوق شان درپرداختن به این هنرمردمی علیرغم مشکلات صنفی ومعیشتی واحیانا برخی از بی مهری ها به این هنر فولکوریک ومردمی مناطق ترک نشین کشور به پرسش وپاسخ پرداخته ایم.که در ذیل می آید.

“حمزه علی خدره”نوازنده چیره دست قاوال(دایره) می باشد وی همچنین در نوازندگی دهل وخوانندگی ترانه‌های فولکوریک آذری مهارت دارد.

او هنرمندی بی ریا ،خونگرم و صمیمی است که دراکثرمراسم جشن وشادی وعروسی به شایستگی همراه سایر دوستان هنرمند عاشیق خود برای مردم هنرنمایی وشادی آفرینی نموده است.

در مرور کارنامه هنری اش از وی حضوری موفق در جشنواره های متعدد داخلی وهمچنین کشورهای مختلف اروپایی وآسیایی به چشم می آید.

وی دارای چندین دیپلم افتخار از همایش ها وجشنواره‌های موسیقی محلی وکشوری است‌.
او همچنین عضو فعال خانه موسیقی ایران می‌باشد.

این هنرمند مردمی درمعرفی بیشتر خود می گوید:متولد۱۳۴۷ درشهر زنجان هستم؛ از۱۲سالگی ام به صورت جدی به فراگیری موسیقی پرداختم .

آموزشهای اولیه نوازندگی ساز “قاوال ” را نزد پدر مرحومم آموختم ؛ ایشان همیشه درمراسم شادی وجشن عروسی دوستان و آشنایان دعوت می شد من هم با او همراه بودم ومابقی آموزش‌های تکمیلی را به صورت فی البداهه وپشتکار وممارست وعلاقه شخصی ام ادامه داده ام و آموخته ام ودرحال حاضر بدون خودستایی عارضم که اکثر ریتم های آثار موسیقی ترکی وآذری مشهور را می توانم بنوازم وهمچنین به نوازندگی دف نیز آشنایی دارم.

وی در وصف حالات خود در زمان نوازندگی قاوال می گوید: من چنان با این ساز اخت وانس گرفته ام که حتی در اوج خستگی جسمی وقتی
مشغول نوازندگی می شوم به آرامش روحی وتسکین اعصاب و رفع خستگی می رسم وآن را توفیق الهی وهمچنین داشتن این استعداد و شور و هیجان معنوی را یک ودیعه خداوندی می دانم و ازاین طریق نیز باید در جهت شاد کردن مردم و تلطیف احساساتشان را برای خود یک وظیفه می انگارم .

این استاد نوازنده”قاوال” افزود: دراین مسیر هیچ وقت خسته نمی شوم ؛نوازندگی قاوال برای من حتی دراوج خستگی جسمی و روحی ام در موقعیت های مختلف که در جشن وسرور مراسم مردمی یا سایر اجراهای کنسرتی دیدن شادی وذوق وشوق آنها برای من بسیار لذت بخش است؛ بدون اغراق بگویم مواردی پیش آمده در مراسم جشن عروسی وشادمانی که دعوت شده ام، بعلت طولانی بودن این مراسمها معمولا تا پاسی از شب در اثر نوازندگی ممتد این ساز، انگشتانم دچار تورم و خونریزی شده و الزاما با پانسمان جزیی؛ادامه برنامه را برحسب وظیفه باعشق وافر در شادی کردن مردم به لطف خدا اجرا کرده ام.

این استاد هنرمند پرداختن به موسیقی را برای خود نیاز روحی دانسته ومی افزاید:استعداد موسیقی را به عنوان یک ودیعه الهی می دانم و شکرانه اش را ادامه دادن این مسیر دشوار وسخت که توام با معنویتی ناب است برخود امری واجب وضروری می شمارم.

زیرا که درخدمت مردم وجامعه بودن بهرطریقی بخصوص ازطریق هنرموسیقی عاشیقی؛ که به موجب آن دلشادی،مسرت بخشی وشادی آفرینی برایشان فراهم می شود وآن بعنوان یک وظیفه انسانی واجتماعی محسوب می شود.

وی در ادامه‌ از دشوار ها ومشکلات هنرعاشیقی ؛این موسیقی مردمی می گوید:بدون اغراق بگویم من تقربیا تمام وقت و زندگی ام را اختصاص به این موسیقی قرارداده ام ودیگر فرصتی برای کسب وکار دیگری و در آمد زایی برای رفاه خانواده نبوده به مانند اکثر هنرمندان که درسایر شاخه های هنری ازجمله موسیقی می پردازند بوده است و متاسفانه امورمعیشتی شان دچارسختی وگرفتاری متعدد می شود، مثل خود من یا سایر عزیزان هنرمند ی که از نزدیک آنهارا می شناسم.

استادخدره ضمن اشاره به گستره بی انتهای موسیقی گفت:چون موسیقی اقیانوس بی کرانه ی هست بخصوص هنر عاشیقی از نوازندگی وحفظ اشعار ونغمه ها ی موسیقی اصیل آذری گرفته تا روای روایت ها وداستان سرایی ها می باشد. درنتیجه پرداختن به ابعاد متنوع آن بسیار وقت گیر وزمان بر است وازهمه مهم تر پشتکار و جدیت زیادی می‌خواهد برای فراگیری وآموختن این هنراصیل مردمی،خوب طبیعتا دیگر مجالی برای امور دیگر زندگی و رفاه معیشتی نمی ماند‌.
وی شاهدی برای کلامش می آورد و گوید:شاید اجاره‌ نشین بودن بنده درحال حاضر که میانسالی را رد کرده ام وبدوره سالخوردگی رسیده ام می تواند گواه این موضوع باشد واین معضلات ومشکلات صنفی‌ ومعیشتی هنرمندان گریبانگیر همیشگی آنها است.
درادامه این هنرمندمردمی گفت: ما همواره تلاشمان با اجرا ونواختن موسیقی اصیل ملی ومیهنی برای شادکردن،تقویت روحیه مردم ، سرگرم کردن با تفریحات سالم از طریق شنیدن ودیدن زنده این هنر ناب واصیل مردمی است که برایمان این یک هدف مقدس وظیفه ای ارزشمند است‌.

وی درتشریح وضعیت موسیقی‌ عاشیقی و برخی موارد بدعت گذاری های غلط در این زمینه گفت:برخی از جوانان عزیز هنرمند حال آگاهانه یا ناآگاهانه در مراسم جشن وعروسی با ارکستر و ارگ ویا فلش ضبط شده از آثار موسیقایی عاشیقی می نوازند،بدون ابراز هیچ حس واحساس عمیقی که پشتوانه اصلی این آثار است در نتیجه اثری اجرا می شود بی روح وسبک که هیچ تاثیر عمیق عاطفی واحساسی خوشایند ودلنشینی که در نهانگاه این آثار ارزشمند نهفته است اثربخشی مثبت ومعنوی آنها تضییع می شودو اصلا مخاطب نمی تواند ارتباط صمیمی وخوبی با این آثار اختلاطی ایجادکنند.

وی درپایان ضمن برشمردن توقعات وانتظارات از متولی امور ومسئولین حوزه موسیقی گفت: خواهشی که از مسوولین عزیز دارم این است توجه وعنایت بیشتری درحفظ واشاعه این هنراصیل مردمی عاشیقی وهمچنین حمایت همه جانبه یی به خصوص از هنرمندان پیشکسوت این هنر مردمی “عاشیقی” داشته باشند.
وی به نمونه ای از پیشنهادات اقدامی حمایتی از آنها اشاره کرد وگفت: این عزیزان هنرمند را می توان درمجموعه ای اختصاصی با نام و عنوان ویژه ای سازماندهی داد بطوریکه در معرفی واجرای مراسم وجشنها طبق برنامه بندی مشخص حضور هنرنمایی کنند و احیانا درفصول بیکاری مورد حمایت مالی ومعیشتی نیز قرار بدهند ودرمورد سایر اقدامات حمایتی وپشتیبانی ازجمله خانه دارشدن هنرمندان از طریق وام‌های مسکن وتسهیلات ویژه آنهارا صاحب خانه نمایند.
وی ادامه گفت:باید در نظر داشت افزایش هزینه اجاره بها یکی از دغدغه‌های بزرگ همین اجاره‌ نشینیان جامعه است و برای آنها در.گیری ذهنی زیادی ایجاد می‌کند و متأسفانه این معضل در اجرا وخلق آثار هنری اصیل تأثیر منفی می گذارد.
وی درادامه اظهار داشت:یکی دیگر از معضلات اصلی در حوزه موسیقی عاشیقی حضور هنرمندنماها در این عرصه است که بدون هیچ پشتوانه هنری وحتی استعدادی می آیند ومی خواهند میدان داری کنند با ارائه کارهای سبک ،من درآوردی بعنوان بدعت گذاری متاسفانه بیشترین آسیب را به این موسیقی می زنند بنظرم می بایستی ازتمامی افراد تست هنر واستعداد ارزیابی وحتی تعهد به کاربگیرند، تا جایگاه ارزنده هنرمندهای مردمی دلسوز ومتعهد هنروالایی عاشیقی خدشه دارنشود واز این طریق مورد تکریم وتعزیز قرار بگیرند.

گزارش از :جلال بهمنی

---

به اشتراک بگذارید:

---

لینک خبر:

---