از اهداف سازمان مدیریت صنعتی، توسعه ظرفیت های مدیریتی در بنگاه های اقتصادی کشور است

فرهنگ اقتصاد – در بیست و سومین دوره همایش شرکت های برتر فرصتی به دست آمد تا با مدیران زیادی در این حوزه آشنا شویم.  دکتر مجید درویش مدیر مرکز رتبه بندی شرکت های برتر که در دستیابی اهداف بنگاه های اقتصادی برای پیشرفت اقتصاد کشور فعالیت داشته است. فرصت مغتنم شد تا با وی گفت و گوی ویژه ای داشته باشیم. آنچه در ادامه می خوانید ماحصل این گفت و گو است.

چه اهدافی را در برگزاری همایش رتبه بندی شرکت های برتر دنبال می کنید؟

از اهم اهداف عالی سازمان مدیریت صنعتی در زمینه برگزاری سمینار های سالیانه شرکت های پیشرو و برتر در بخش های مختلف صنایع کشور این است که تولید اطلاعات، شفاف و مفید عملکردها ازمهمترین محور این فرآیند هست و در ابعاد دیگر می توان  اشاره داشت به فراهم شدن زمینه انعکاس اطلاعات شفاف، توان سنجی بنگاه های اقتصادی و فضای کسب و کاراست ؛ به طوری که با این شاخص ها میزان اثرگذاری آنها در اقتصاد ملی نمایان می شود. از دیگر دستاوردهای معرفی شرکت های برتر ارایه تصاویر روشن و شفاف از آرایش بنگاه های اقتصادی کسب وکار است که می تواند بستر مناسبی برای پژوهش و تحقیقات برای پژوهشگران سیاست گذاران از نحوه عملکردهای مدیریتی و ساختار مالی اقتصادی بنگاه‌های اقتصادی بزرگ باشد. از نتایج دیگر در زمینه معرفی شرکت های برتر اقتصادی و پیشرو ایجاد فضای رقابتی سالم برای بنگاه های بزرگ  در نمایش توان اقتصادی و تولیدی آنهاست که می توانند دراین فضا در کنار همدیگر باشند. از پیامدهای این هم افزایی  رشد و پویایی در اقتصاد  وافزایش ظرفیت های تولیدی را می توان برشمرد و نهایتا کلیت اقتصاد کشور ازاین جایگاه مورد رصد وارزیابی قرار می گیرد و نکته قابل توجه این است که با بهره گیری و بررسی این داده ها در روند توسعه اقتصادی شناختی کامل و دقیقی از پتانسیل ها و توانمندی‌ها و احیانا ضعف و کمبود های عملکرد های اقتصادی بنگاه‌های کشور نمایان می شود. در واقع راهنمای مفید و بانک اطلاعاتی برای مدیران اقتصادی، سیاست گذاران و سرمایه گذاران می شود که با اتخاذ راهبردهای صحیح  و فراگیر بهینه زمینه ساز اجرایی شدن برنامه های راهگشا و راهکارهای موثر تا در نیل به توسعه پایدار  فراهم شود. بنابر این بدون اغراق می توان گفت که فرآیند رتبه بندی  و معرفی شرکت‌ها ی برتر  وپیشرو به عنوان یک طرح ملی قلمداد می‌شود؛ زیرا با اهداف عالی توسعه ظرفیت ملی مدیریت های اقتصادی خرد و کلان به عنوان رسالت و ماموریت اصلی خود را دنبال می‌کنیم به خصوص در مورد بنگاه مدیریت بنگاه‌های اقتصادی که از ثمرات آن تشویق به رقابت پذیری در اقتصاد، عملکرد بهتر و با ارائه تولید اطلاعات برای مدیران شرکت می تواند برایشان بسیار مطلوب  باشد آنها می توانند در مقام مقایسه با سایر بنگاه‌های اقتصادی جایگاه خود و سایر شرکت‌ها را متوجه شوند  و از همه مهمتر در سیاست‌گذاری های اقتصادی کشور می توانند نقش واقعی خود را پیدا کنند.

شاخص ها شما در انتخاب شرکت ها و رتبه بندی آنها چیست؟

در وهله نخست گزینش ۱۰۰ شرکت برتر مهمترین شاخص‌، میزان فروش آن مد نظر قرار می‌گیرد رقم فروش کلی شرکت ها مجموع درآمدهای عملیاتی آنها است. مرحله بعدی میزان اثرگذاری فعالیت یک بنگاه اقتصادی در ابعاد اقتصاد ملی را می توان ارزیابی کرد. باید یادآور شد فروش رابطه مستقیم شرکت میزان  وتاثیر گذاری بنگاه را با ساختار اقتصادی کشور را نشان می‌دهد؛ هر چه بنگاه‌ها تعامل بیشتری با سایر اجزا داشته باشند رونق و رکود آنها از اهمیت بیشتری می یابد بنابراین انتخاب و رتبه بندی شرکت ها بر اساس شاخص حجم فروش از منطق اقتصادی و مدیریتی برخوردار است.  اصولا موضوع رشد وپویایی شرکت‌ها و اهمیت و جایگاه ویژه آنها در اقتصاد به مدیریت توانمند و کارآمد سازمان مربوطه بستگی دارد که فروش مهمترین فاکتور است و در واقع شاخص فروش به عنوان خروج نهایی و تعریفی از عملکرد یک شرکت تجاری است؛ زیرا روند فروش نتیجه تعامل بسیاری از عوامل کمی و کیفی درونی و بیرونی شرکت را نشان می‌دهد و در نهایت اینکه ورود بر عرصه رقابت های جهانی تنها برای شرکت بزرگ با فروش بالا میسراست. هر شرکتی بر اساس ۳۳ شاخص که تماما اقتصادی و مالی است ارزیابی می شود و به منظور دسته بندی و مقایسه اصولی شرکت ها در دسته های ۱۰۰ تایی با یکدیگر مقایسه شدند که این امر این امکان را به وجود می‌آورد تا شرکت‌ها به لحاظ هم سطحی در یک ردیف قرار گیرند. یاد آور  می شوم رتبه بندی شرکت ها در ایران از رتبه بندی معروف فورچون ۵۰۰ که در دنیامرسوم است؛ الگو گرفته شده است. دراین مدل رتبه بندی شاخص ها مستقل و جدا از هم هستند اگر شاخص اصلی و مهم فروش را در نظر بگیریم این شرکت ها بر اساس شاخص فروش «رنک» می شود؛ شاخص های دیگری هم مثل سود، دارایی، تعداد کارکنان، صادرات و غیره مورد ارزیابی قرار می گیرد.

شرکت هایی که حایز رتبه بندی شده اند چند درصد از شاخص عملکرد را به خود اختصاص داده اند؟

بر اساس رتبه بندی سال جاری؛ ۸۹ درصد فروش کل شرکت ها به ۱۰۰ شرکت اول تعلق دارد که نشان دهنده بزرگی و تمرکز آنها از بین  ۵۰۰ بنگاه؛ قویترین گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری هستند که ۱۹.۱ درآمد را به خود  اختصاص دادند. گروه های پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی نیز با ۱۵.۴ و ۱۲.۵ درآمد کل در رتبه دوم و سوم قرار دارند.  از نظر شاخص درآمد فلزات اساسی و شرکت‌های چند رشته ای صنعتی در مقام های بعدی قرار دارند و سایر گروه‌ها نیز در مجموع ۳۰ درصد از درآمد کل شرکت را به خود اختصاص دادند. کمترین سهم فروش در گروه لوازم خانگی و الکترونیکی است. از نظر شاخص صادرات گروه پتروشیمی ۴۳ درصد فلزات اساسی ۲۲ درصد و فراورده های هفته نفتی ۱۷ درصد ازسهم صادرات کل ۵۰۰ شرکت را به خود اختصاص دادند و در بخش اشتغال نیز بانک‌ها و موسسات اعتباری،شرکت های چند رشته ای صنعتی و وسایل نقلیه و قطعات خودرو سه ترتیب ۱۲۰ ۱۴ و ۱۳ درصد از سهم کل اشتغال ۵۰۰ شرکت در سه جایگاه نخست قرار دارند.در بخش دارایی ها نیز بانک‌ها ۵۳ درصد شرکت های چند رشته ای ۱۱ درصد و گروه پتروشیمی ۹ درصد از کل دارایی ها با ۵۰۰ شرکت برند کشور را به خود اختصاص داده اند. بعد از این سه گروه به ترتیب فلزات اساسی و استخراج اکتشاف قرار دارد. در زمینه شاخص بازده فروش یا حاشیه سود نیز گروه های سرمایه گذاری های مالی با ۲۵ درصد، فلزات اساسی با ۸ درصد و واسطه گری های مالی با ۷ درصد در سه جایگاه نخست قرار دارند و میانگین فروش ۳۲ گروه صنعتی. ۸۵ . ۲۳ تخمین زده شده است. شایان ذکر است درباره سهم استان‌های مختلف از این شرکت‌ها باید گفت که ۵۱ درصد از ۵۰۰ شرکت برتر کشور در استان تهران قرار دارد. لازم به ذکر است که در سال ۱۳۹۸ فروش ۵۰۰ شرکت برتر ۳۵.۸ درصد نسبت به سال ۱۳۹۷ رشد داشته است در سال ۱۳۹۷ رشد فروش ۳۶.۹ درصد بوده است البته اگر رشد اسمی را بدون در نظر گرفتن تورم محاسبه کنیم تا مشخص شود چقدر از این رشد مربوط به افزایش تولید بوده و به رقم واقعی ۸.۱ و منفی ۳.۲ درصد در سال ۱۳۹۸و۱۳۹۷ عنوان رشد واقعی ۵۰۰ شرکت برتر کشور می‌رسیم در مورد صد شرکت اول رشد اسمی روش ۴۵ درصد و رشد فروش ۷.۳ درصد بوده است.

دستاوردها و نتایج  امسال همایش رتبه بندی شرکت‌های برتر را با توجه به مواجه شدن بحران کرونا چگونه ارزیابی می کنید.

با توجه به شیوع پاندمی کرونا تاثیر گرفتن واحدهای مختلف فضای کسب و کار به نوعی از افت و خیزی خاصی برخوردار بوده و طبیعا شاخص‌های مختلف سنجشی و ارزیابی آنها را نیز مورد تاثیر قرار داده است ولی در ارزیابی کلی؛ روند اجرا و برگزاری همایش ضمن رعایت پروتکل های های بهداشتی  و حفظ فاصله اجتماعی به شایستگی برگزار شد و با وجود محدودیت ها و مشکلات ناشی از بحران کرونا حضورمدعوین بیشتری از شرکت های برتر ممکن نبود ولی در نهایت به شکل قابل قبول و موجهی بود. درجمع بندی نهایی وقتی  دستاوردهای سمینار برای معرفی توانمندی ها و مزیت های شرکت های برتر و پیشرو این است که از آنها تصویری روشن و واضح  به عنوان یک بنگاه‌ اقتصادی موفق و سرآمد کشورمعرفی می شود. در مقام مقایسه این داده های آماری و شرکت ها زمانی که کنار هم گذاشته می شود بالاترین میزان درآمدی هر یک از شرکت‌ها را مشخص می کند که کدام بنگاه اقتصادی قوی تر از دیگران عمل کرده است؛ در واقع نتایج رتبه بندی می تواند بهترین شکل الگو و منبع وماخذ برای استفاده مدیران و حتی تصمیم‌گیران اقتصادی کشور باشد و در آخر باید عارض شوم  امسال  نیز با وجود شیوع بحران کرونا و متعاقب آن ایجاد محدودیت ها و گرفتاری های مربوطه؛ سازمان مدیریت صنعتی همانند سنوات گذشته خوشبختانه درخصوص برگزاری همایش رتبه بندی موفق بود و مراسم به نحوی مطلوبی انجام گرفت. شایان  ذکر است این سازمان درمورد توسعه ظرفیت ها وتوانمندی ها عملکردش مسیر رو به رشد و پیشرفتی را طی کرده وخواهد داشت.انشالله…